PADDENSTOELEN...
Auteur: dokter Van de Castele.
Vele
aandoeningen, dat moeten wij artsen wel bekennen, genezen zonder tussenkomst
van een dokter. Inderdaad, bij vele ziekten doet de dokter niets anders dan «de
genezing bespoedigen», wat betekent: «het verloop van de ziekte inkorten».
De aandoening die we hier vandaag echter bespreken, geneest niet spontaan. Hij die zich niet bij de dokter aanbiedt kan met deze vervelende ziekte jarenlang geplaagd zitten. Deze ziekte noemen we gewoon «Paddenstoelen». Wij hebben het hier natuurlijk niet over de paddenstoelen die ons soms aan tafel worden opgediend en die, wanneer ze slecht gekozen zijn, aanleiding kunnen geven tot bepaalde voedsel- en bloedvergiftigingen (sic). Neen, wij bedoelen de «paddenstoelen» die we niet met het blote oog kunnen onderscheiden, waarvoor we dus een microscoop nodig hebben om ze goed te kunnen bekijken en die men «schimmels» noemt. Schimmels komen niet alleen voor op het menselijke lichaam: men kent ook beschimmeld brood en andere beschimmelde voedingswaren. Onze aandoening die we hier vandaag bespreken heet in geleerde termen: «Mycose».
De paddenstoelen ontwikkelen zich vooral daar waar het warm en vochtig is. Dat wil dus zeggen dat er meer paddenstoelen voorkomen in de tropen dan in België; en op het lichaam vinden we dus paddenstoelen op plaatsen waar de huid het warmst en vochtigst is: de 'liesplooien' nabij de geslachtsorganen en de voeten. Er vallen meer «paddenstoelen» te bespeuren bij diegenen die schoeisel dragen die geen voldoende mogelijkheid geven tot ‘verluchten’: rubberen turnsandalen en basketbal ‘schoeisels’ en soldaten die hun «beenwindels» ook na de diensturen aanhouden. Alvorens verder te gaan, voor de buitenstaander eerst een woordje uitleg over het begrip «beenwindels». Ook «pootees» genoemd [uitgesproken als poeties]. Is waarschijnlijk een verbastering van «bootees» dat in het Engels een «gebreid laarsje voor baby’s» betekent. Was een breed katoenen ‘beenwindsel’ dat de paracommando rond zijn onderbeen drapeerden en dat hem (vooral) bij het neerkomen na een parachutesprong meer stevigheid aan de voeten bezorgde. Vanaf de jaren zeventig van vorige eeuw en na het invoeren van de «Amerikaanse boots» in elk Belgisch legeronderdeel verdween dit typische paracommando-attribuut ook uit het persoonlijke kledij assortiment van het Regiment.
«Paddenstoelen» in de liestreek wordt met een geleerde naam: «Eczema marginatum van Hebra» en de «paddenstoel» zelf (want ook «paddenstoelen» dragen een Latijnse naam), heet «Epidermophyton inguinale». Hij kan zowel links als rechts of zelfs langs beide kanten voorkomen en begint met een goed afgelijnde rode vlek ter grootte van een geldstuk, dat geweldig jeukt. Hierop volgen andere ‘vlekken’ die uiteindelijk ‘samenvloeien’ tot één grote vlek die in het midden verbleekt, maar die aan de randen fel ontstoken is en die zich kenmerkt tot een «lichtjes verheven rode boord, soms met kleine blaasjes of schilfertjes erop. De «paddenstoelen» kunnen zich uitbreiden over de hele schaamstreek en naar beneden toe tot aan de knieën. Ook op de «beurs» en de «roede» vindt men ze terug, maar hier zijn de letsels gelukkig minder uitgesproken». In het relaas van luitenant-kolonel Bruneau (vader van onze befaamde Brusselse ‘sterrenchef’ van het restaurant «Bruneau» trouwens) «Le Quinzième Détachement du 4ieme Bataillon Commando» lezen we over die vervelende aandoening het volgende: (…) Velen onder ons, hebben de onaangename schimmel gekend. Deze was een soort ‘paddenstoelschimmel’ die de huid infecteerde met blaasjes die wit werden, opengingen en zo een open wonde nalieten. Deze vorm van infectie kwam voornamelijk voor tussen de ledematen en was zeer hinderlijk. Ze was zeer gekend bij de militairen en kolonialen die er tijdens hun lange verblijf in de tropen dikwijls last van hadden. Ze was niet gevaarlijk, maar wel zeer onaangenaam en maakte het marcheren en andere fysieke activiteiten zeer moeilijk, gezien de ontstekingen zeer gevoelig en pijnlijk waren bij aanraking met kledij of verband, terwijl vóór of na het ‘afpellen’ van de huid, dit voor een vervelende jeuk zorgde (…).
De «paddenstoelen» zetten zich over via linnen (handdoeken, ondergoed, enz.) dat in gemeenschap werd gewassen en onvoldoende werd gekookt; aldus worden soms verschillende leden van een familie (of een legeronderdeel), college of hospitaal besmet. In ons bataljon (het 3de Para) heeft ongeveer één militair op de drie onder deze ziekte geleden. Ook door geslachtelijk verkeer kan deze ziekte worden overgebracht, maar dat zeg ik opzettelijk na het vorige zinnetje zodat niemand me kwaad zou kunnen bekijken (sic). Ook een bevuilde WC-bril kan de besmetting veroorzaken.
Een tweede vorm die we nog bespreken zijn de «paddenstoelen» aan de voeten. Men noemt dit «Athlet feet», dit is «Atletiekersvoeten» en ze worden door dezelfde kiemen veroorzaakt. Deze aandoening wordt zo genoemd omdat zij inderdaad veel voorkomt bij sportmannen en dit om twee redenen: sportmannen zweten gemakkelijk, vooral in hun rubberen turnsandaaltjes en sportmannen nemen geregeld stortbaden. De vochtige vloer der stortbadinstallaties is een ideale «groeibodem» voor onze «paddenstoelen» en is dus een ideale besmettingsbron. De aandoening kan natuurlijk ook vanuit de lies overgezet worden naar de voeten. De letsels bevinden zich tussen de tenen, vooral de kleine teen en zijn gebuur, en de plooien aan de onderkant der tenen. De huid ziet er wit uit en valt dikwijls af in grove ‘schilfers’; soms zien we ook een witte ‘brei’. Er kunnen zich ook diepe helrode kloven «tot in ’t vlees voordoen» die kunnen bloeden.
Dit alles gaat gepaard met een geweldige jeuk en hindert speciaal het dragen van bottines en beenwindels en het ondernemen van lange marsen. Dat is trouwens de reden waarom de soldaat de militaire arts gaat opzoeken. De letsels kunnen zich verder uitbreiden tot over de voetzool en de voetrug.
Welke is nu de behandeling van deze aandoening?
De vroeger met zoveel succes gebruikte «iodalcool» is nu vrijwel zonder enige werking: de «paddenstoel» is er resistent aan geworden (in een vorig artikel spraken we van «resistentie»).
De aangetaste plaatsen moeten tweemaal per dag gewassen worden en zorgvuldig afgedroogd met een handdoek die men alleen voor de aangetaste delen voorbehoud ten einde de ziekte niet over andere lichaamsdelen te verspreiden.
De letsels worden met een schimmeldodende zalf ingestreken, zoals deze van het leger: mycodecyl, multifulgine of asterozalf. Als de letsels bijna volledig genezen zijn kan de zalf vervangen worden door schimmeldodende poeder; eerder niet. Een volledige genezing wordt slechts na vier weken ononderbroken behandeling bereikt; en ’t is daarom dat de aandoening na enkele weken terug herbegint.
Tijdens de behandeling zal het nuttig zijn om zo dikwijls als mogelijk van kousen en ondergoed te veranderen. Formol voetbaden ook, die het zweten der voeten tijdelijk tegengaan (voor een zestal maanden) zijn een goede hulp bij de behandeling en een goede waarborg tegen het hervallen.
Maar zoals altijd is «voorkomen beter dan genezen». Wees daarom zuiver op uw lichaam en hygiënisch. Ververs dikwijls uw kleren (’t is bijna ongelooflijk, maar er bestaan nog steeds militairen die ’s nachts in hun ondergoed van de dag slapen of die hun kousen aanhouden) en aarzel niet om bij warme dagen of voor lange marsen schimmeldodend poeder te gebruiken als voorbehoedsmiddel (sic)…
Hiermee eindigt het artikel van dokter Van der Castele. Het zit natuurlijk vol goede raad maar staat uiteraard volledig los van de situatie die de militairen die in een puur operationele eenheid zaten dagelijks moesten ondervinden.
.
De aandoening die we hier vandaag echter bespreken, geneest niet spontaan. Hij die zich niet bij de dokter aanbiedt kan met deze vervelende ziekte jarenlang geplaagd zitten. Deze ziekte noemen we gewoon «Paddenstoelen». Wij hebben het hier natuurlijk niet over de paddenstoelen die ons soms aan tafel worden opgediend en die, wanneer ze slecht gekozen zijn, aanleiding kunnen geven tot bepaalde voedsel- en bloedvergiftigingen (sic). Neen, wij bedoelen de «paddenstoelen» die we niet met het blote oog kunnen onderscheiden, waarvoor we dus een microscoop nodig hebben om ze goed te kunnen bekijken en die men «schimmels» noemt. Schimmels komen niet alleen voor op het menselijke lichaam: men kent ook beschimmeld brood en andere beschimmelde voedingswaren. Onze aandoening die we hier vandaag bespreken heet in geleerde termen: «Mycose».
De paddenstoelen ontwikkelen zich vooral daar waar het warm en vochtig is. Dat wil dus zeggen dat er meer paddenstoelen voorkomen in de tropen dan in België; en op het lichaam vinden we dus paddenstoelen op plaatsen waar de huid het warmst en vochtigst is: de 'liesplooien' nabij de geslachtsorganen en de voeten. Er vallen meer «paddenstoelen» te bespeuren bij diegenen die schoeisel dragen die geen voldoende mogelijkheid geven tot ‘verluchten’: rubberen turnsandalen en basketbal ‘schoeisels’ en soldaten die hun «beenwindels» ook na de diensturen aanhouden. Alvorens verder te gaan, voor de buitenstaander eerst een woordje uitleg over het begrip «beenwindels». Ook «pootees» genoemd [uitgesproken als poeties]. Is waarschijnlijk een verbastering van «bootees» dat in het Engels een «gebreid laarsje voor baby’s» betekent. Was een breed katoenen ‘beenwindsel’ dat de paracommando rond zijn onderbeen drapeerden en dat hem (vooral) bij het neerkomen na een parachutesprong meer stevigheid aan de voeten bezorgde. Vanaf de jaren zeventig van vorige eeuw en na het invoeren van de «Amerikaanse boots» in elk Belgisch legeronderdeel verdween dit typische paracommando-attribuut ook uit het persoonlijke kledij assortiment van het Regiment.
«Paddenstoelen» in de liestreek wordt met een geleerde naam: «Eczema marginatum van Hebra» en de «paddenstoel» zelf (want ook «paddenstoelen» dragen een Latijnse naam), heet «Epidermophyton inguinale». Hij kan zowel links als rechts of zelfs langs beide kanten voorkomen en begint met een goed afgelijnde rode vlek ter grootte van een geldstuk, dat geweldig jeukt. Hierop volgen andere ‘vlekken’ die uiteindelijk ‘samenvloeien’ tot één grote vlek die in het midden verbleekt, maar die aan de randen fel ontstoken is en die zich kenmerkt tot een «lichtjes verheven rode boord, soms met kleine blaasjes of schilfertjes erop. De «paddenstoelen» kunnen zich uitbreiden over de hele schaamstreek en naar beneden toe tot aan de knieën. Ook op de «beurs» en de «roede» vindt men ze terug, maar hier zijn de letsels gelukkig minder uitgesproken». In het relaas van luitenant-kolonel Bruneau (vader van onze befaamde Brusselse ‘sterrenchef’ van het restaurant «Bruneau» trouwens) «Le Quinzième Détachement du 4ieme Bataillon Commando» lezen we over die vervelende aandoening het volgende: (…) Velen onder ons, hebben de onaangename schimmel gekend. Deze was een soort ‘paddenstoelschimmel’ die de huid infecteerde met blaasjes die wit werden, opengingen en zo een open wonde nalieten. Deze vorm van infectie kwam voornamelijk voor tussen de ledematen en was zeer hinderlijk. Ze was zeer gekend bij de militairen en kolonialen die er tijdens hun lange verblijf in de tropen dikwijls last van hadden. Ze was niet gevaarlijk, maar wel zeer onaangenaam en maakte het marcheren en andere fysieke activiteiten zeer moeilijk, gezien de ontstekingen zeer gevoelig en pijnlijk waren bij aanraking met kledij of verband, terwijl vóór of na het ‘afpellen’ van de huid, dit voor een vervelende jeuk zorgde (…).
De «paddenstoelen» zetten zich over via linnen (handdoeken, ondergoed, enz.) dat in gemeenschap werd gewassen en onvoldoende werd gekookt; aldus worden soms verschillende leden van een familie (of een legeronderdeel), college of hospitaal besmet. In ons bataljon (het 3de Para) heeft ongeveer één militair op de drie onder deze ziekte geleden. Ook door geslachtelijk verkeer kan deze ziekte worden overgebracht, maar dat zeg ik opzettelijk na het vorige zinnetje zodat niemand me kwaad zou kunnen bekijken (sic). Ook een bevuilde WC-bril kan de besmetting veroorzaken.
Een tweede vorm die we nog bespreken zijn de «paddenstoelen» aan de voeten. Men noemt dit «Athlet feet», dit is «Atletiekersvoeten» en ze worden door dezelfde kiemen veroorzaakt. Deze aandoening wordt zo genoemd omdat zij inderdaad veel voorkomt bij sportmannen en dit om twee redenen: sportmannen zweten gemakkelijk, vooral in hun rubberen turnsandaaltjes en sportmannen nemen geregeld stortbaden. De vochtige vloer der stortbadinstallaties is een ideale «groeibodem» voor onze «paddenstoelen» en is dus een ideale besmettingsbron. De aandoening kan natuurlijk ook vanuit de lies overgezet worden naar de voeten. De letsels bevinden zich tussen de tenen, vooral de kleine teen en zijn gebuur, en de plooien aan de onderkant der tenen. De huid ziet er wit uit en valt dikwijls af in grove ‘schilfers’; soms zien we ook een witte ‘brei’. Er kunnen zich ook diepe helrode kloven «tot in ’t vlees voordoen» die kunnen bloeden.
Dit alles gaat gepaard met een geweldige jeuk en hindert speciaal het dragen van bottines en beenwindels en het ondernemen van lange marsen. Dat is trouwens de reden waarom de soldaat de militaire arts gaat opzoeken. De letsels kunnen zich verder uitbreiden tot over de voetzool en de voetrug.
Welke is nu de behandeling van deze aandoening?
De vroeger met zoveel succes gebruikte «iodalcool» is nu vrijwel zonder enige werking: de «paddenstoel» is er resistent aan geworden (in een vorig artikel spraken we van «resistentie»).
De aangetaste plaatsen moeten tweemaal per dag gewassen worden en zorgvuldig afgedroogd met een handdoek die men alleen voor de aangetaste delen voorbehoud ten einde de ziekte niet over andere lichaamsdelen te verspreiden.
De letsels worden met een schimmeldodende zalf ingestreken, zoals deze van het leger: mycodecyl, multifulgine of asterozalf. Als de letsels bijna volledig genezen zijn kan de zalf vervangen worden door schimmeldodende poeder; eerder niet. Een volledige genezing wordt slechts na vier weken ononderbroken behandeling bereikt; en ’t is daarom dat de aandoening na enkele weken terug herbegint.
Tijdens de behandeling zal het nuttig zijn om zo dikwijls als mogelijk van kousen en ondergoed te veranderen. Formol voetbaden ook, die het zweten der voeten tijdelijk tegengaan (voor een zestal maanden) zijn een goede hulp bij de behandeling en een goede waarborg tegen het hervallen.
Maar zoals altijd is «voorkomen beter dan genezen». Wees daarom zuiver op uw lichaam en hygiënisch. Ververs dikwijls uw kleren (’t is bijna ongelooflijk, maar er bestaan nog steeds militairen die ’s nachts in hun ondergoed van de dag slapen of die hun kousen aanhouden) en aarzel niet om bij warme dagen of voor lange marsen schimmeldodend poeder te gebruiken als voorbehoedsmiddel (sic)…
Hiermee eindigt het artikel van dokter Van der Castele. Het zit natuurlijk vol goede raad maar staat uiteraard volledig los van de situatie die de militairen die in een puur operationele eenheid zaten dagelijks moesten ondervinden.
.
2012